प्रस्तावना :- 

लसून हे कंदर्प कुलातील एक मसाल्याचे पिक आहे . अन्नपदार्थ स्वादिष्ट होण्यासाठी दैनंदिन आहारात आसनाचा उपयोग करतात . लासनात प्रोपील डायसल्फाइड व लिपीड हि द्रव्ये असतात . चटण्या , भाजी  व लोणचे यात लसणाचा वपर५ केला जातो . पोटाच्या विकारावर पचनशक्ती . कानदुखी डोळ्यातील विकार डांग्या खोकला इत्यादींवर उपचारासाठी गुणधर्म हि लासनात आहे . 

महाराष्ट्रात जवळ जवळ ५००० हेक्टर जमीन ह्या पिकाखाली असून नाशिक , पुणे , ठाणे तसेच मराठवाडा व विदर्भात लागवड केली जाते . 

हवामान व जमीन :- 
समशीतोष्ण हवामान लसून लागवडीस उपयुक्त असते . मात्र अति उष्ण व अति थंड हवामान या पिकास मानवत नाही . समुद्रसपाटीपासून १००० ते १३०० मीटर उंचीपर्यंत लसणाची लागवड करता येते . पिकाच्या वाढीच्या काळात ७५ सेमी पेक्षा जास्त पाउस पडत असल्यास पिकाची वाढ चांगली होत नाही . याकरता ऑक्टोंबर महिन्यात केलेली लागवड अधिक उत्पादन देते . दिवसाचे २५ ते २८ अंश से . ग्रे . व रात्रीचे १० ते १५ अंश से . ग्रे . तापमानात गाड्यांची वाढ चांगली होते . 

मध्यम खोलीच्या  भरपूर सेंद्रिय खते  घातलेल्या रेती मिश्रित कसदार ताणविरहित जमिनीत पिक चांगल्याप्रकारे घेता येते४ . हलक्या प्रकारच्या जमिनी , चिकन मातीच्या लागवडीस योग्य नसतात . 

पूर्वमशागत :- 
मध्यम खोलीची नांगरट करून ढेकळे फोडून जमीन भुसभुशीत करावी . जमीन तयार करते वेळी हेक्टरी ३० गाड्या ( १५ टन ) शेणखत मिसळावे . व्र५ पाणी देण्यास सोयीस्कर अशा आकाराचे ( ३ * ५ ) अथवा ( ३ . ५ * २ मी ) सपाट वाफे तयार करावेत . 

जाती व लागवड :- 
महाराष्ट्रात पांढर्या रंगाच्या जामनगर जातीची तसेच गोदावरी , श्रवेता या जातीची लागवड केली जाते . लसणाची  लागवड ऑक्टोंबर - नोव्हेंबर महिन्यात साध्या वाफ्यात कोरड्या १० व* ७.५ सेमी वर करतात . गड्डे फोडून पाकळ्या किंवा कड्या सुट्या करून टाकून मातीने झाकतात . त्यासाठी हेक्टरी ५०० ते ६०० किलो कुड्याच्या स्वरुपात बियाणे लागते . लागण झाल्यानंतर कून द्या निघणार नाहीत असे पाणी द्यावे . 

बियाण्याची निवड :- 

लसणाच्या गाठ्या एकावर एक अशा गोलाकार पाकळ्यांनी बनलेली असते . गाथ्यातील पाकळ्या सुट्या करण्यासाठी गड्डे पायाखाली तुडवून मग उफावून साफ केल्या जातात . लागवडीसाठी मोठ्या निरोगी परिपक्व पाकळ्यांच्या उपयोग करावा . 

वरखते :- 
लावणीच्या वेळी लसणास हेक्टरी ५० किलो युरिया ३०० किलो सुपर फोस्फेट व १०० किलो म्युरेट ऑफ पोटाश मिसळून द्यावा म्हणजे पिकांची वाढ जोमदार होते  . 

आंतरमशागत :- 

लसणाच्या पाकळ्या लावल्यानंतर एक   महिन्याने खुरपणी करून गवत काढून घ्यावे त्यानंतर तण पाहून १ - २ वेळा निंदनी करावी . लागवडीनंतर अडीच महिन्यांनी लसणाचे गाठे धरण्यास सुरुवात होते . यावेळी हात कोळपणी करून माती चांगली मोकळी ठेवावी म्हणजे मोठ्या आकाराचे व चांगले बरदार गाठे धरण्यास मदत होते . त्यानंतर खुरपणी अथवा कोळपणी करू नये . 

पाणी देणे :- 

लावणीनंतर पाण्याची पहिली पाळी सावकाश द्यावी . दुसरी पाळी त्यानंतर ३ - ४ दिवसांनी आणि पुढच्या हवामानानुसार ८ ते १२ दिवसांनी द्याव्यात . गड्डे पक्के होताना वर पाण्याच्या दोन पाळीतील अंतर द्यावे . त्यानंतर वरपाणी देऊ नये . म्हणजे गड्डे काढणे सोपे जाते व गड्डे फुटले जात नाही . 

कीड व रोग :- 
किडी :- 

बोकड्या : हि कीड पानातील रस शोषून झाडे अशक्त बनवतात . 

उपाय : 

सायपर मेथ्रीन २५ टक्के प्रवाही ५ मिली १० लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी . 

रोग : 

करपा व भुरी : या दोन्ही रोगांमुळे अनुक्रमे पाने गर्द तांबड्या रंगाची व पांढरया रंगाची होतात व अटळ स्थितीत झाडे मरतात .

उपाय : 

ताम्रयुक्त बुरशीनाशकाचा वापर करावा . 

काढणी व उत्पादन :- 

लावणीनंतर साडेचार ते पाच महिन्यांनी हे पिक काढणीस योग्य होते . पिवळी पडावयास लागली म्हणजे गाठे काढावयास तयार झाले असे समजावे . लसून पातीसह तसाच बांधून ठेवावा म्हणजे ८ - १० महिने टिकतो . विक्रीसाठी पाती कापून गड्डे स्वच्ह करून आकाराप्रमाणे प्रतवारी करून बाजारात पाठवतात . जमिनीचे पोट , खते व जात यावर लसणाचे उत्पादन अवलंबून असते . दर हेक्टरी ९ ते १० टन उत्पादन मिळते .