प्रस्तावना :-
दालचिनी हे भारतातील पिक आहे . दालचिनी च्या ब्झादाची साल दालचिनी म्हणून मसाल्यात वापरली जाते . तर या झाडाच्या पानांचा उपयोग देखील तमालपत्रे म्हणून मसाल्यात करतात . दालचिनीच्या सालातील व पानातील अर्क काढून त्याचा मसाल्यासाठी तसेच औषधे , उत्तर , व्हानीला इत्यादींचा उत्पादनात उपयोग केला जातो .
हवामान व जमीन :-
दालचिनी हे उष्ण कटिबंधातील झाड आहे . उष्ण व दमात हवामान या झाडास चांगले मानवते . या हवामानामुळे झाडाची वाढ व सालीची प्रत ( दालचिनीची प्रत ) चांगली राहते . या झाडास दिवसाचे सरासरी तापमान २७ अंश से. ग्रे . असणे आवश्यक असते . १० अंश से . ग्रे . खाली तर ३५ अंश से . ग्रे . वर तापमान हे या पिकास हानिकारक ठरते . २००० ते २५०० मी . मी .पाउस व त्याची व्यवस्थित विभागणी महत्वाची आहे . त्यामुळे नारळ , सुपारीच्या बागेतही हे पिक घेऊ शकतो . परंतु अति सावलीमुळे दालचिनीची प्रत बिघडते आणि झाड देखील कीड रोगास बळी पडते . मध्यम प्रतीच्या हवामंत ह्या पिकाची लागवड स्वतंत्रपणे उघड्या जमिनीवर देखील करता येते .
इतर मसाला पिकांपेक्षा हे पिक कणखर असल्यामुळे बहुतेक सर्व जमिनीत चांगले येते . परंतु गालाची अधिक प्रमाणात सेंद्रिय पदार्थ असलेली जमीन अधिक मानवते . थोडक्यात ज्या हवामान नारळ , सुपारी यासारख्या फळझाडांची लागवड होते त्या हवामान हि झाडे अगदी सहजरीत्या येऊ शकते .
पूर्वमशागत :-
नारळाच्या बागेत लागवड करायची असल्यास नारळाच्या दोन्ही बाजूस दोन दोन मीटर अंतर सोडून खड्डे खोदावे . दालचिनीची सलग लागवड करावयाच असल्यास दोन ओळीत आणि दोन ओळीतील झाडत सव्वा मीटर अंतर ठेवून ६० सेमी लांबी , रुंदि व खोलीचे खड्डे खोदावे . खड्डे भरताना प्रत्येक खड्ड्यात २० किलो ( दोन टोपल्या ) शेणखत किंवा काम्पोष्ट खात मिसळावे .
लागवड :-
जून , जुलाई महिन्यात तयार केलेल्या खाद्य्यांच्या मध्यभागी दालचिनीची रोपे किंवा कलम लावावे . लागवड केल्या नंतर पावसाचे पाणी बुंध्यात साठून राहणार नाही याची दक्षता घ्यावी .
जाती :-
कोकण कृषी विद्यापीठाने सन १९९२ मध्ये कोकण तेज हि एक जात शोधून प्रसारित केली आहे . हि जात पानातील तसेच सालातील तेल काढण्यासाठी चांगली आहे . या जातीच्या दालचिनी मध्ये तेलाचे प्रमाण ३.२ टक्के , सीनामोल्डोहाइड ७० . २३ टक्के व युजेनोल ६ . ९३ टक्के आहे .
आंतरमशागत व निगा :-
रोपांस व कलमास काडीचा आधार द्यावा . पहिली एक - दोन वर्ष झाडास सावली करणे गरजेचे आहे . वर्षातून दोन वेळा तरी झाडाच्या बुन्ध्यात्तील तण काढून बुंधे साफ ठेवावेत . ओगस्ट ते सप्टेंबर महिन्यात झाडच्या बुंध्याभोवती माती खणून सैल करावी हंगाम व जमिनीच्या प्रकारानुसार पानाच्या पाळ्या द्याव्यात . मात्र रेताड जमिनीत उन्हाळ्यात दिवसा आड पाणी द्यावे .
खते :-
दालचिनीच्या झाडास पहिल्या वर्षी ५ कि . शेणखत किंवा काम्पोष्ट , २० ग्राम नात्र ( ४० ग्राम युरिया ) , १८ ग्राम स्फुरद ( ११५ ग्राम सिंगल सुपर फोस्फेत ) , २५ ग्राम पालाश ( ४५ ग्राम म्युरेट ऑफ पोटाश ) द्यावे . हि खताची मात्रा दरवर्षी २० किलो शेणखत किंवा काम्पोष्ट , २०० ग्राम नत्र ( ४०० ग्राम युरिया ) , १८० ग्राम स्फुरद ( १ किलो १०० ग्राम सिंगल सुपर फोस्फेत ) , २५० ग्राम पालाश ( ४२० ग्राम म्युरेट ऑफ पोटाश ) हि खते द्यावेत .
पिक संरक्षण :-
लीफ मायनॉर या किडीपासूण दालचिनीस उपद्रव होतो . त्यासाठी १० लिटर पाण्यात १० मिली रोगार मिसळून फवारणी केल्याने किडीवर नियंत्रण घालता येते या झाडावर टक्का नावाच्या बुरशीजन्य रोगाचाही प्रादुर्भाव होतो . १ टक्का बोर्डा मिश्रणाची फवारणी करून या रोगावर नियंत्रण घालता येते .
काढणी व उत्पन्न :-
दालचिनीचे झाड लावल्या नंतर प्रथम तीन वर्षानंतर झाडांस आधार द्यावा लागतो . फेब्रुवारी ते मे महिन्यात जमिनीपासून २० सेमी उंचीवर मुख्य खोड कापावे . झाड कापल्यामुळे खोडावर असंख्य धुमारे ( फांद्या ) फुटतात . हे धुमारे सव्वा ते दिड मीटर वाढल्यानंतर फक्त टोकावर दोन -तीन फांद्या फुटतात .
साधारणपणे जानेवारी ते मे महिन्यात केव्हाही साल सुटते . सुमारे दोन वर्षाचे झाल्यानंतर ज्याची जाडी २ सेमी पेक्षा अधिक जड आहे फक्त असेच धुमारे कापण्यापूर्वी चाकूच्या सहाय्याने साल खोडावरून सहज सुती होत आहे याची खात्री करून घ्यावी व त्यानंतरच धुमारे कापावे व फांद्याव्रील साल लगेच काढावे . त्यांनतर धुमाराच्या दोन्ही बाजूवर चाकूने दोन उभ्या चिरा माराव्यात आणि साल ओढून काढावे आणि टी उन्हात वळवावी . ४ ते ५ दिवसात साल काढण्याचे काम फेब्रुवारी महिन्यात करावेत . फांद्या काप्ल्यान्नात्र त्याच दिवशी साल काढावे . पाने वळवून त्यांचा मसाल्यासाठी उपयोग करतात . पानाचा तेल मिळविण्यासाठी करता . दालचिनीच्या एका झाडापासून सुमारे १५० ते २०० ग्राम दालचिनी मिळते आणि २ ते २.५ किलो तमालपत्र मिळते .